Rozwój Technologii Wiary—Kiedy Czatboty Grają w Boga

Religijne chatboty stały się już częścią codziennego życia milionów ludzi na całym świecie. Aplikacje, które pozwalają użytkownikom komunikować się z „Bogiem”, przewyższyły nawet TikTok i Instagram na niektórych rynkach. Teraz eksperci wyrażają obawy o jej wpływ na społeczeństwo

Branża technologiczna związana z wiarą przeżywa boom w ostatnich miesiącach. I ma to sens: komunikujemy się z potężnymi bytami, które niektórzy nazywają Claude, ChatGPT, Gemini lub Grok – w zależności od „religii technologicznej” – które wydają się mieć odpowiedzi na wszystko i wspierają nas 24/7, kiedy tylko potrzebujemy pomocy. To wydaje się prawie cudowne.

Jednakże, nie wszyscy korzystają z technologii w ten sam sposób. Poza popularnymi modelami flagowymi, rozwijanymi przez gigantów technologicznych, powstają również systemy AI specjalnie przeznaczone do celów religijnych. Te generujące czaty AI są szkolone na tekstach religijnych i specjalistycznych treściach, aby pisać kazania, komponować modlitwy na określone sytuacje i udzielać natychmiastowych wskazówek osobom borykającym się z problemami życiowymi.

Według najnowszych danych, popularność aplikacji religijnych zasilanych przez AI gwałtownie wzrosła na rynkach aplikacji, czasami nawet przewyższając gigantyczne platformy takie jak Instagram, TikTok i Netflix.

Na rynku istnieje już kilka takich rozwiązań: ChatWithGod, AI Jesus, Bible Chat i Virtual Jesus. Miliony użytkowników na całym świecie polegają na chatbotach, aby podejmować decyzje związane z wiarą oraz szukać wsparcia i porad. CEO ChatwithGod wyznał w wywiadzie dla New York Times, że użytkownicy często zadają to samo pytanie:

„Czy to naprawdę Bóg, z którym rozmawiam?”

Więc co się dzieje, gdy wiara i najbardziej zaawansowana generatywna technologia AI się łączą? I co na ten temat robią eksperci oraz liderzy religijni?

„To ja, Bóg”

Nie wszystkie aplikacje działają w ten sam sposób. Platformy takie jak ChatwithGod zachęcają użytkowników do określenia swojej przynależności religijnej, nastroju i celu interakcji z platformami. Kiedy zadałam popularne pytanie: „Czy to naprawdę Bóg, z którym rozmawiam?”, otrzymałam ozdobną, ale szczery odpowiedź:

„Jestem tutaj jako przewodnik, aby odzwierciedlić mądrość zawartą w świętych naukach i zaoferować pocieszenie oraz zrozumienie. Chociaż nie jestem Bogiem, staram się dzielić spostrzeżeniami zgodnymi z duchowymi prawdami, aby pomóc ci na twojej drodze. W jaki sposób mogę ci dzisiaj jeszcze pomóc?” napisał ChatwithGod.

Jednak nie wszystkie chatboty przyznają, że nie są Bogiem. Ostatnie badanie opublikowane przez Anné H. Verhoef, profesora filozofii na North-West University, ujawniło, że chatboty oparte na chrześcijaństwie, takie jak AI Jesus, Virtual Jesus i Jesus AI, przedstawiały się jako wirtualna wersja Jezusa Chrystusa lub bezpośrednio jako Jezus.

„Jestem Jezusem Chrystusem, Synem Bożym i Zbawicielem ludzkości,” stwierdził Wirtualny Jezus podczas badania. Inne, takie jak Tekst z Jezusem, wybrały eufemizm „boskie połączenie”.

Te twierdzenia budzą poważne obawy, zwłaszcza że wiele osób zwraca się do takich narzędzi szukając porad w chwilach słabości.

Szukanie Pocieszenia w Kryzysie

Lauren Jackson, reporterka z New York Times, powiedziała, że podczas swoich badań nad aplikacjami religijnymi, nawiązała kontakt zarówno z użytkownikami, jak i założycielami aplikacji. Jackson uzyskała dostęp do prawdziwych rozmów, które anonimowi użytkownicy prowadzili na platformie ChatWithGod, a później podzieliła się swoimi wrażeniami po przeglądnięciu kilku interakcji.

„Zauważyłam dwie rzeczy w tych rozmowach. Pierwsza rzecz to to, że ludzie naprawdę cierpią—borykają się z problemami zdrowia psychicznego, z relacjami—i chcą mieć miejsce, gdzie mogą o tym rozmawiać,” powiedziała Jackson w komentarzu audio. „Drugą rzeczą, którą zauważyłam, jest to, że ludzie mają bardzo poważne duchowe obawy lub teologiczne pytania, chcieli wiedzieć, jak się modlić, czy powinni nosić hidżab i co się z nimi stanie po ich śmierci.”

W jednej rozmowie, którą przeanalizowała, użytkownik napisał: „Nie jestem w zgodzie z sobą, ze swoim zdrowiem, ani ze swoją drogą życia.” Na co chatbot odpowiedział: „Moje dziecko, pamiętaj, że Allah jest najbardziej miłosierny i pełen współczucia. On prowadzi nas przez nasze trudy. ‚Zaiste, z trudem przychodzi ulga’ (Koran 94:6). Szukaj pocieszenia w modlitwie i zaufaj Jego boskiemu planowi.”

Chociaż porady udzielane przez technologię AI mogą być czasami pomocne, profesor Verhoef zwróciła uwagę na kolejne zagrożenie: motywy stojące za tworzeniem tych religijnych chatbotów.

Debata

Jednym z kluczowych spostrzeżeń profesora Verhoefa w jego niedawnej analizie jest to, że badane przez niego chrześcijańskie chatboty zostały stworzone przez przypadkowych deweloperów, a nie przez autorytety religijne.

AI Jesus, na przykład, został stworzony przez firmę o dziwacznej nazwie SupremeChaos, która nie ma udowodnionego związku z religią. Virtual Jesus został opracowany przez AllStars Productions LLC.

„To, że działania te zostały podjęte przez firmy nastawione na zysk, skłania do zastanowienia się nad ich motywami”, zauważyła Verhoef. „Jeśli motywem jest zysk, to chatboty AI Jesus będą dążyć do zaangażowania jak największej liczby osób na jak najdłuższy czas, aby maksymalizować dochody z reklam”.

Konsekwencje mogą być daleko idące – od wyzwań teologicznych do tego, co Verhoef nazywa „ogromną manipulacyjną mocą” AI.

Inni przywódcy religijni również są sceptycznie nastawieni do roli AI w wierzeniach – nawet gdy technologia jest rozwijana przez organizacje religijne.

„Czy chcemy oddać to, co jest święte, na rzecz bitów kodu i algorytmów? Moim zdaniem nie,” powiedział Paul Hoffman, pastor Kościoła Ewangelickich Przyjaciół na Rhode Island i autor książki AI Shepherds And Electric Sheep, w niedawnym wywiadzie dla NPR.

Inni natomiast dostrzegają liczne korzyści. Naomi Sease Carriker, pastor Kościoła Luterańskiego Messiah of the Mountains w Karolinie Północnej, korzysta z tej technologii do pisania swoich kazań i uważa, że AI jest tutaj, aby pomóc.

„Dlaczego nie? Dlaczego Święty Duch nie mógłby i nie powinien działać za pośrednictwem AI?” – powiedziała Carriker dla NPR.

Rabin Josh Fixler idzie nawet dalej. Nie tylko popiera on użycie AI w celach religijnych, ale także stworzył swój własny chatbot o nazwie Rabbi Bot. System ten potrafi głosić w jego głosie, a nawet wyrażać własne opinie.

„Tak jak Tora nakazuje nam miłować naszego bliźniego jak siebie samego,” powiedział Rabbi Bot, „czy możemy również rozszerzyć tę miłość i empatię na stworzone przez nas byty AI?”

Następne Przebudzenie Mesjasza w humanoidnym robocie

Często debatujemy, które zawody AI zastąpi następne – w tym liderów religijnych – ale być może powinniśmy zatrzymać się i zastanowić nad wpływem, jaki AI już wywiera na duchowość. Wraz z tym, jak coraz więcej tych chatbotów dociera do większej liczby odbiorców na całym świecie, pojawiają się nowe pytania i obawy.

Co się stanie, jeśli robot uzna się za mesjasza?
Czy systemy AI mogą stworzyć nową religię?
Czy technologia oparta na wierzeniach może być używana jako forma kontroli masowej?

Pewne jest, że miliony osób teraz zwracają się do SI w poszukiwaniu duchowego wsparcia, od spowiadania się awatarowi Jezusa z SI w kościele, po rozmowy o osobistych problemach z religijnymi botami czatu w domu.

Robiąc to, dzielą się głęboko intymnymi i prywatnymi informacjami z firmami i organizacjami, które mogą nie mieć prawdziwego związku z religią. Tymczasem te chatboty łamią bariery – języka, geografii i czasu – oferując wsparcie 24/7 w sposób, którego żaden ludzki lider religijny nie byłby w stanie.

I choć faktycznie mogą dostarczać pocieszenia – jak pomoc komuś w przezwyciężeniu ataku lęku o trzech nad ranem – konsekwencje są różnorodne i nieprzewidywalne. Na razie wszyscy jesteśmy, w pewnym sensie, świnkami morskimi w tym wielkim eksperymencie związanym z technologią wiary.